Zastanawiasz się kim jest adwokat jako obrońca w procesie karnym ? Czy jego udział w sprawie jest niezbędny ? A może chciałbyś skorzystać z jego pomocy, ale nie wiesz jak? Ten artykuł z pewnością odpowie na nurtujące Cię pytania.

Prawo do obrony

Prawo do obrony jest jedną z fundamentalnych zasad postępowania karnego. Zgodnie z art. 6 Kodeksu postępowania karnego oskarżonemu przysługuje prawo do obrony. Bez obejmuje ono pomoc adwokata jako obrońcy w procesie karnym. Istotnie, ustanowienie obrońcy jest już możliwe w ramach postępowania przygotowawczego czyli tego, które poprzedza wniesienie do sądu aktu oskarżenia. W rezultacie obrońca zostanie ustanowiony do obrony podejrzanego, a nie oskarżonego.

Kim jest obrońca ?

Podstawowym zadaniem adwokata jako obrońcy w postępowaniu karnym jest jak najlepsze działanie w interesie oskarżonego. Skuteczny obrońca swoim postępowaniem dąży do uniewinnienia swojego klienta lub maksymalnego obniżenia wymierzonej mu kary. Dlatego też musi on posiadać odpowiednią wiedzę oraz doświadczenie. W związku z tym obrońcą może być jedynie adwokat lub radca prawny.

W jaki sposób ustanowić swojego obrońcę?

Obrońcę ustanawia się poprzez udzielenie uprawnionej osobie upoważnienia
do obrony w konkretnej sprawie. W praktyce, sprowadza się to do podpisania tzw. „Upoważnienia do obrony” zawierającego imię oraz nazwisko obrońcy oraz przedmiot sprawy, której upoważnienie dotyczy. Choć możliwe jest także udzielenie upoważnienia bezpośrednio do protokołu rozprawy lub czynności. Istotnie jedna osoba nie może ustanowić więcej niż 3 obrońców do jednego postępowania.

Ustanowienie obrońcy dla osoby pozbawionej wolności.

W przypadku spraw karnych często zdarza się, że osoba potrzebująca pomocy obrońcy została zatrzymana, tymczasowo aresztowana lub odbywa karę pozbawienia wolności w innej sprawie. W tych przypadkach obrońcę może ustanowić jakakolwiek inna osoba.

Niewątpliwie obrońca taki ma wszystkie uprawnienia jakie przysługują obrońcy ustanowionemu przez samego zainteresowanego. Jednak w pierwszej kolejności powinien on postarać się o „zatwierdzenie” swojego udziału w postępowaniu przez podejrzanego bądź oskarżonego.

Ustanowienie obrońcy dla osoby nieletniej lub ubezwłasnowolnionej.

Jeśli oskarżony jest nieletni lub ubezwłasnowolniony, obrońcę może ustanowić dla niego przedstawiciel ustawowy lub opiekun faktyczny.

Jakie są skutki ustanowienia obrońcy ?

Ustanowienie obrońcy daje mu uprawnienie do działania w cały postępowaniu karnym. W związku z tym obrońca może brać udział we wszystkich czynnościach przeprowadzanych w ramach toczącego się postępowania karnego. W rezultacie będzie on mógł uczestniczyć w przesłuchaniu świadków, a także zadawać im pytania. Nie oznacza to jednak, że zastąpi oskarżonego we wszystkich sytuacjach. Obrońca nie może bowiem zastąpić swojego klienta w sytuacji, gdy dana czynność wymaga jego osobistego udziału. Przykładowo obrońca nie będzie mógł złożyć wyjaśnień za oskarżonego.

Czy ustanowienie obrońcy jest obligatoryjne?

Co do zasady nie. To podejrzany bądź oskarżony decydują czy chcą w trakcie postępowania karnego skorzystać z pomocy obrońcy. Chociaż kodeks postępowania karnego wskazuje na cztery sytuacje, w których udział obrońcy jest obligatoryjny.
A zatem obrońca bez wątpienia musi brać udział w postępowaniu, gdy:

  1. oskarżony jest nieletni,
  2. oskarżony jest głuchy, niemy lub niewidomy,
  3. zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności,
  4. sąd uzna to za niezbędne ze względu na okoliczności utrudniające obronę.

Obrońca z urzędu

W określonych sytuacjach możliwe będzie uzyskanie pomocy od obrońcy ustanowionego z urzędu. Taka sytuacja może mieć miejsce wtedy, gdy oskarżony nie ma obrońcy z wyboru, a jednocześnie nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny. Fakt ten musi jednak wykazać. Obrońca z urzędu może być ustanowiony do całego postępowania jak również tylko do pojedynczej czynności. Wówczas prawdopodobnie sąd zwróci się do odpowiedniej Okręgowej Rady Adwokackiej bądź Okręgowej Izby Radców Prawnych o ustanowienie obrońcy spośród adwokatów lub radców przy nich działających.

Czy ustanowienie obrońcy jest ostateczne ?
Nie, w przypadku ustanowienia obrońcy z wyboru oskarżony może w każdej chwili zrezygnować z pomocy obrońcy. Podobne uprawnienie ma także sam obrońca.
W rezultacie dochodzi do tzw. wypowiedzenia stosunku obrończego. Na jego mocy mówiąc kolokwialnie kończy się współpraca pomiędzy oskarżonym oraz jego obrońcą.

 

Reasumując, poza czterema wymienionymi powyżej przypadkami ustanowienie obrońcy jest fakultatywne. To znaczy, że o skorzystaniu z jego pomocy decyduje każdorazowo sam zainteresowany. Wydaje się jednak, że udział obrońcy może znacząco ułatwić przejście przez postępowanie karne minimalizując dyskomfort związany z jego trwaniem. Godnym uwagi jest fakt, że zarówno adwokat jak również radca prawny mają duże doświadczenie w tym zakresie, a ich pomoc w toku procesu może okazać się bezcenna. Adwokat jako obrońca w procesie karnym jest Twoim partnerem i przyjacielem.